Μακάριοι όσοι έχουν σήμερα ελεύθερο χρόνο και θα χαρούν το αφιέρωμα της ΕΤ1 στα 30 χρόνια του «Παρασκηνίου». Προβάλλονται τα ντοκιμαντέρ: «Ζωντανές εικόνες Ελευθερίου Βενιζέλου» του Λάκη Παπαστάθη (2.30 μ.μ.), «Χρήστος Καπράλος» του Λευτέρη Ξανθόπουλου (3.10 μ.μ.), «Επισκέψεις στο σπίτι του Ε.Χ. Γονατά» της Εύας Στεφανή (6 μ.μ.), «Κορνήλιος Καστοριάδης» του Τάκη Χατζόπουλου (9 μ.μ.) και «Μανόλης Αναγνωστάκης» του Λάκη Παπαστάθη (10 μ.μ.).
Τριάντα χρόνια στο είδος κλείνει και ο Λευτέρης Ξανθόπουλος, που δηλώνει «συνειδητός ντοκιμαντερίστας». Από το 1976, που φοιτητής στο London Film School γύρισε την «Ελληνική Κοινότητα Χαϊδελβέργης», μέχρι σήμερα έχει υπογράψει τριάντα πέντε. Ακόμη και η μία από τις δύο ταινίες του, το «Καλή πατρίδα, σύντροφε» (1986), ήταν ένας συνδυασμός μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ - παρέα με τον «Δραπέτη» (1991) βγήκαν πρόσφατα σε dvd από την PCV.
Πολλά τα σημαντικά ντοκιμαντέρ του. «Ο Γιώργος από τα Σωτηριάνικα», «Στα Τουρκοβούνια», «Επί Κολωνώ», «Παύλος Ζάννας», «Ποιος είναι ο τρελός λαγός (Μίλτος Σαχτούρης)», «Ο κήπος με τ' αμέτρητα παράθυρα (Νίκος Εγγονόπουλος)», που συμμετέχει στο 8ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, «Ευλογημένα Χέρια (Χρήστος Καπράλος)», ενώ ολοκληρώνει ένα πορτρέτο του Κ. Καραθεοδωρή, του «Ελληνα Αϊνστάιν».
- Από το στρατευμένο-πολιτικό ντοκιμαντέρ περάσατε τα τελευταία χρόνια σχεδόν αποκλειστικά στα «Πορτρέτα».
«Το πολιτικό ντοκιμαντέρ έχει πια υπερκαλυφθεί από τα τηλεοπτικά ρεπορτάζ. Ο,τι θέμα και να σκεφτείς, καίγεται αμέσως. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα με ενδιέφερε να ξανακάνω κάτι ανάλογο με το "Καλή πατρίδα, σύντροφε". Ενα θέμα που με τραβάει είναι οι Πομάκοι».
«Τους βλέπω στον ύπνο μου»
- Ποια δημιουργική ανάγκη σας καλύπτουν τα πορτρέτα;
«Το να μπαίνεις μέσα σε μια ξένη ζωή είναι η ίδια η διαδικασία της δημιουργίας. Παθιάζομαι με το θέμα μου. Τον άνθρωπο με τον οποίο ασχολούμαι, που συνήθως δεν ζει πια, τον βλέπω στον ύπνο μου. Ζω καθημερινά μαζί του τους περίπου έξι μήνες που κρατάνε τα διαβάσματα, τα γραψίματα, το ρεπεράζ, το γύρισμα. Αλλά κάθε θέμα έχει συνολικά δύο χρόνια δουλειά».
- Υπάρχουν ντοκιμαντέρ σας, στα οποία απροκάλυπτα δηλώνετε τη λατρεία σας για το πρόσωπο με το οποίο ασχολείστε.
«Προσπαθώ να κρατάω μια απόσταση. Αλλά, ναι, ο "Εγγονόπουλος" ήταν συνειδητά αγιογραφία. Γιατί ενώ ήταν μια αντιφατική προσωπικότητα με πολλά σκοτεινά σημεία, δεν τα έψαξα. Ηξερα πολύ καλά ότι αν μπω στα σκοτάδια του δεν θα ξαναγυρίσω πίσω, θα πρέπει να τα εξερευνήσω μέχρι το τέρμα. Και κει σήκωσα τα χέρια ψηλά και είπα: "Θα κάνω μια αγιογραφία, γιατί αυτός ο άνθρωπος με την ποίηση και τη ζωγραφική του με έχει σώσει πολλές φορές". Το ίδιο είπα και για τον Χρήστο Καπράλο».
- Ποιον καλλιτέχνη με σκοτεινά σημεία θα θέλατε να «ψάξετε»;
«Τον γλύπτη Τάκη. Με ενδιαφέρουν αυτά που κάνει, μου φαίνονται πολύ παράξενα».
- Υποστηρίζουν ότι το ελληνικό ντοκιμαντέρ βρίσκετε σε άνθηση.
«Ποτέ δεν είχε κάμψη. Μέσα από το "Παρασκήνιο" δεν υπάρχει χρονιά που να μη βγουν διαμαντάκια».
- Γιατί ειδικά από το «Παρασκήνιο»;
«Γιατί είναι μια εκπομπή με συνέχεια και συνέπεια. Και έπειτα είναι φυτώριο σκηνοθετών. Δεν έχει μείνει κανείς που να μην πέρασε από αυτό. Μια κινηματογραφική σχολή».
Στο «Παρασκήνιο» διδάσκεσαι
- Με ποια έννοια;
«Οταν κάνεις "Παρασκήνιο" δεν καταθέτεις απλώς ένα ντοκιμαντέρ. Διδάσκεσαι. Μπαίνεις σε ένα μαγαζί με τεράστια ιστορία και πρέπει να τη σεβαστείς και να τη γνωρίσεις σε βάθος. Να ξέρεις όλες τις κρίσιμες εκπομπές. Δείτε, για παράδειγμα, αυτό το καταπληκτικό ντοκιμαντέρ του Λάκη Παπαστάθη για τον Μανόλη Αναγνωστάκη, πώς αναδείχθηκε και πάλι. Υπάρχουν "Παρασκήνια", είκοσι και είκοσι πέντε χρόνων, που είναι σαν να μην πέρασε μέρα από πάνω τους».
- Δεν είναι σημαντικότερο να κάνουν τα ντοκιμαντέρ επιτυχία στις αίθουσες, όπως η «Αγέλαστος Πέτρα» και το «Φαρενάιτ 9/11»;
«Γιατί; Μια χαρά είναι η τηλεόραση. Συμπτωματικά είναι όλα αυτά και εξαιρέσεις. Γενικά, πάντως, το αμερικανικό ντοκιμαντέρ, που κάνει πάταγο, το βλέπω με καψυποψία. Εχει μεγάλη πόζα».
- Τι θα λέγατε σε έναν νέο ντοκιμαντερίστα;
«Να μάθει να βλέπει γύρω του. Να διαβάζει ακατάπαυστα λογοτεχνία και εφημερίδες. Να βλέπει τηλεόραση. Γιατί όλα αυτά ανοίγουν κόσμους. Μου είναι αδιανόητο να μη διαβάζουν εφημερίδες οι νέοι».
- Η γνώση της λογοτεχνίας πώς βοηθάει στο ντοκιμαντέρ;
«Τα καλύτερα έργα στη λογοτεχνία έχουν ένα δυνατό, καλά κρυμμένο όμως, ντοκιμαντερίστικο υπόβαθρο. Είναι τεκμηριωμένα».
Ποιητής είμαι μόνο
- Και η ποίηση; Μετά το 2003 και το «Γιατί οι γυναίκες δεν αγαπούν τη βροχή», δεν έχετε ξαναεκδώσει.
«Κατά τη γνώμη μου, ποιητής είμαι μόνο, τίποτα άλλο. Ποιητής ήμουν πολύ πριν σπουδάσω σινεμά. Γράφω πάντα ποίηση, απλώς είναι κάτι για το οποίο δεν μπορώ να μιλήσω όπως για το σινεμά. Μόλις τελείωσα μια μεγάλη σύνθεση ("Κινδυνευτής") και ένα άλλο ("Οι εχθροί και οι φίλοι μου"), που θα το παραδώσω στον "Κέδρο"».
Της ΒΕΝΑΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ - ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 17/03/2006
Τριάντα χρόνια στο είδος κλείνει και ο Λευτέρης Ξανθόπουλος, που δηλώνει «συνειδητός ντοκιμαντερίστας». Από το 1976, που φοιτητής στο London Film School γύρισε την «Ελληνική Κοινότητα Χαϊδελβέργης», μέχρι σήμερα έχει υπογράψει τριάντα πέντε. Ακόμη και η μία από τις δύο ταινίες του, το «Καλή πατρίδα, σύντροφε» (1986), ήταν ένας συνδυασμός μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ - παρέα με τον «Δραπέτη» (1991) βγήκαν πρόσφατα σε dvd από την PCV.
Πολλά τα σημαντικά ντοκιμαντέρ του. «Ο Γιώργος από τα Σωτηριάνικα», «Στα Τουρκοβούνια», «Επί Κολωνώ», «Παύλος Ζάννας», «Ποιος είναι ο τρελός λαγός (Μίλτος Σαχτούρης)», «Ο κήπος με τ' αμέτρητα παράθυρα (Νίκος Εγγονόπουλος)», που συμμετέχει στο 8ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, «Ευλογημένα Χέρια (Χρήστος Καπράλος)», ενώ ολοκληρώνει ένα πορτρέτο του Κ. Καραθεοδωρή, του «Ελληνα Αϊνστάιν».
- Από το στρατευμένο-πολιτικό ντοκιμαντέρ περάσατε τα τελευταία χρόνια σχεδόν αποκλειστικά στα «Πορτρέτα».
«Το πολιτικό ντοκιμαντέρ έχει πια υπερκαλυφθεί από τα τηλεοπτικά ρεπορτάζ. Ο,τι θέμα και να σκεφτείς, καίγεται αμέσως. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα με ενδιέφερε να ξανακάνω κάτι ανάλογο με το "Καλή πατρίδα, σύντροφε". Ενα θέμα που με τραβάει είναι οι Πομάκοι».
«Τους βλέπω στον ύπνο μου»
- Ποια δημιουργική ανάγκη σας καλύπτουν τα πορτρέτα;
«Το να μπαίνεις μέσα σε μια ξένη ζωή είναι η ίδια η διαδικασία της δημιουργίας. Παθιάζομαι με το θέμα μου. Τον άνθρωπο με τον οποίο ασχολούμαι, που συνήθως δεν ζει πια, τον βλέπω στον ύπνο μου. Ζω καθημερινά μαζί του τους περίπου έξι μήνες που κρατάνε τα διαβάσματα, τα γραψίματα, το ρεπεράζ, το γύρισμα. Αλλά κάθε θέμα έχει συνολικά δύο χρόνια δουλειά».
- Υπάρχουν ντοκιμαντέρ σας, στα οποία απροκάλυπτα δηλώνετε τη λατρεία σας για το πρόσωπο με το οποίο ασχολείστε.
«Προσπαθώ να κρατάω μια απόσταση. Αλλά, ναι, ο "Εγγονόπουλος" ήταν συνειδητά αγιογραφία. Γιατί ενώ ήταν μια αντιφατική προσωπικότητα με πολλά σκοτεινά σημεία, δεν τα έψαξα. Ηξερα πολύ καλά ότι αν μπω στα σκοτάδια του δεν θα ξαναγυρίσω πίσω, θα πρέπει να τα εξερευνήσω μέχρι το τέρμα. Και κει σήκωσα τα χέρια ψηλά και είπα: "Θα κάνω μια αγιογραφία, γιατί αυτός ο άνθρωπος με την ποίηση και τη ζωγραφική του με έχει σώσει πολλές φορές". Το ίδιο είπα και για τον Χρήστο Καπράλο».
- Ποιον καλλιτέχνη με σκοτεινά σημεία θα θέλατε να «ψάξετε»;
«Τον γλύπτη Τάκη. Με ενδιαφέρουν αυτά που κάνει, μου φαίνονται πολύ παράξενα».
- Υποστηρίζουν ότι το ελληνικό ντοκιμαντέρ βρίσκετε σε άνθηση.
«Ποτέ δεν είχε κάμψη. Μέσα από το "Παρασκήνιο" δεν υπάρχει χρονιά που να μη βγουν διαμαντάκια».
- Γιατί ειδικά από το «Παρασκήνιο»;
«Γιατί είναι μια εκπομπή με συνέχεια και συνέπεια. Και έπειτα είναι φυτώριο σκηνοθετών. Δεν έχει μείνει κανείς που να μην πέρασε από αυτό. Μια κινηματογραφική σχολή».
Στο «Παρασκήνιο» διδάσκεσαι
- Με ποια έννοια;
«Οταν κάνεις "Παρασκήνιο" δεν καταθέτεις απλώς ένα ντοκιμαντέρ. Διδάσκεσαι. Μπαίνεις σε ένα μαγαζί με τεράστια ιστορία και πρέπει να τη σεβαστείς και να τη γνωρίσεις σε βάθος. Να ξέρεις όλες τις κρίσιμες εκπομπές. Δείτε, για παράδειγμα, αυτό το καταπληκτικό ντοκιμαντέρ του Λάκη Παπαστάθη για τον Μανόλη Αναγνωστάκη, πώς αναδείχθηκε και πάλι. Υπάρχουν "Παρασκήνια", είκοσι και είκοσι πέντε χρόνων, που είναι σαν να μην πέρασε μέρα από πάνω τους».
- Δεν είναι σημαντικότερο να κάνουν τα ντοκιμαντέρ επιτυχία στις αίθουσες, όπως η «Αγέλαστος Πέτρα» και το «Φαρενάιτ 9/11»;
«Γιατί; Μια χαρά είναι η τηλεόραση. Συμπτωματικά είναι όλα αυτά και εξαιρέσεις. Γενικά, πάντως, το αμερικανικό ντοκιμαντέρ, που κάνει πάταγο, το βλέπω με καψυποψία. Εχει μεγάλη πόζα».
- Τι θα λέγατε σε έναν νέο ντοκιμαντερίστα;
«Να μάθει να βλέπει γύρω του. Να διαβάζει ακατάπαυστα λογοτεχνία και εφημερίδες. Να βλέπει τηλεόραση. Γιατί όλα αυτά ανοίγουν κόσμους. Μου είναι αδιανόητο να μη διαβάζουν εφημερίδες οι νέοι».
- Η γνώση της λογοτεχνίας πώς βοηθάει στο ντοκιμαντέρ;
«Τα καλύτερα έργα στη λογοτεχνία έχουν ένα δυνατό, καλά κρυμμένο όμως, ντοκιμαντερίστικο υπόβαθρο. Είναι τεκμηριωμένα».
Ποιητής είμαι μόνο
- Και η ποίηση; Μετά το 2003 και το «Γιατί οι γυναίκες δεν αγαπούν τη βροχή», δεν έχετε ξαναεκδώσει.
«Κατά τη γνώμη μου, ποιητής είμαι μόνο, τίποτα άλλο. Ποιητής ήμουν πολύ πριν σπουδάσω σινεμά. Γράφω πάντα ποίηση, απλώς είναι κάτι για το οποίο δεν μπορώ να μιλήσω όπως για το σινεμά. Μόλις τελείωσα μια μεγάλη σύνθεση ("Κινδυνευτής") και ένα άλλο ("Οι εχθροί και οι φίλοι μου"), που θα το παραδώσω στον "Κέδρο"».
Της ΒΕΝΑΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ - ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 17/03/2006
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου