H κοινωνία των μελισσών αποτελεί ένα από τα εκπληκτικότερα παραδείγματα συνεργασίας και αλληλοϋποστήριξης του ζωικού βασιλείου. Στην πραγματικότητα, μια κυψέλη λειτουργεί σαν ένας οργανισμός του οποίου τα διάφορα όργανα είναι τα μέλη της: η βασίλισσα, οι εργάτριες και οι κηφήνες. Καμιά μέλισσα δεν μπορεί να επιβιώσει από μόνη της. Οι κηφήνες προέρχονται από τα αυγά που δεν έχουν γονιμοποιηθεί. Από τα γονιμοποιημένα αυγά μπορούν να αναπτυχθούν είτε βασίλισσες είτε εργάτριες.
Τι είναι αυτό που καθορίζει τη μοίρα μιας προνύμφης, αν αυτή δηλαδή θα γίνει «μεγαλώνοντας» βασίλισσα ή εργάτρια; Κυρίως η ποιότητα και η ποσότητα της τροφής που λαμβάνει. Τα άτομα που θα γίνουν βασίλισσες τρέφονται με το λεγόμενο βασιλικό πολτό, ιδιαίτερα πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά γεύμα. Επίσης, σε βασίλισσες θα αναπτυχθούν οι προνύμφες που έχουν βρεθεί στα λεγόμενα βασιλικά κελιά. Οταν μια βασίλισσα βγει από το κελί της και πριν ζευγαρώσει, καταστρέφει όλα τα άλλα βασιλικά κελιά, υποβοηθούμενη μάλιστα και από τις εργάτριες και θανατώνει με το κεντρί της όλες τις άλλες βασίλισσες που βρίσκονται μέσα σε αυτά.
Μια εβδομάδα μετά την πρώτη της έξοδο από το κελί, η παρθένα βασίλισσα πετάει στον αέρα όπου ζευγαρώνει με 8 - 10 κηφήνες (μπορεί να φτάσει και τους 17). Η γαμήλια πτήση γίνεται νωρίς το απόγευμα με θερμοκρασία μεγαλύτερη των 20 βαθμών Κελσίου και κρατάει από 5 - 18 λεπτά της ώρας. Οταν η βασίλισσα επιστρέφει στην κυψέλη, έχει το «σημάδι ζευγαρώματος» βλένη και ένα τμήμα από τα γεννητικά όργανα του κηφήνα που πεθαίνει μετά τη σύζευξη. Η βασίλισσα εκτελώντας από 1 - 3 παρόμοιες πτήσεις γεμίζει τη σπερματοθήκη της με σπερματοζωάρια που θα χρησιμοποιήσει για όλη την υπόλοιπη ζωή της. Μια βασίλισσα ζει από 1 - 5 χρόνια αλλά, όπως είναι φυσικό, η παραγωγική της ικανότητα μειώνεται με τον καιρό. Τρεις μήνες μετά η βασίλισσα αρχίζει να γεννά. Είναι η εποχή που οι νεαρές εργάτριες του μελισσιού προσέχουν πολύ τη βασίλισσα. Την περιτριγυρίζουν, την ταΐζουν την καθαρίζουν και απομακρύνουν τα περιττώματά της. Η βασίλισσα μπορεί να γευματίσει έως και 5 φορές μέσα σε μια ώρα, ενώ στο ίδιο χρονικό διάστημα μπορεί να γεννήσει έως και 30 αυγά.
Οι εργάτριες κάνουν την σκληρή δουλειά
Οι εργάτριες είναι μικρότερες σε μέγεθος από τον κηφήνα και από τη βασίλισσα και η διάρκεια ζωής τους ποικίλλει από μερικές ημέρες έως και ένα χρόνο. Οι εργάτριες εκτελούν όλες τις εργασίες στη κυψέλη εκτός από αυτήν της ωοτοκίας. Καθαρίζουν τα κελιά, εκτρέφουν και περιποιούνται το γόνο και τη βασίλισσα, δέχονται νέκταρ από τις συλλέκτριες εργάτριες για επεξεργασία, τοποθετούν τη γύρη στα κελιά, χτίζουν κηρήθρες και καθαρίζουν την κυψέλη, κάνουν αέρα με τα φτερά τους και φρουρούν την είσοδο της κυψέλης. Κάποιες εργάτριες αποκτούν εξειδίκευση αλλά συνήθως εκτελούν πολλαπλές εργασίες. Επίσης, διάφοροι αδένες στις εργάτριες αναπτύσσονται ή συρρικνώνονται ανάλογα με τις εργασίες που αυτές εκτελούν.
Για παράδειγμα, όταν οι εργάτριες αρχίζουν να φρουρούν την κυψέλη αναπτύσσονται οι αδένες του κεντριού και οι σαγονικοί αδένες παράγουν τις μεγαλύτερες ποσότητες φερομόνων συναγερμού. Οι εργάτριες κάνουν τη σκληρή δουλειά στο μελίσσι και μοιάζει η επιβίωσή του να εξαρτάται από αυτές. Ομως η επιρροή της βασίλισσας σε αυτές τις εργασίες είναι μεγάλη· μόνο με την παρουσία της οι εργάτριες εργάζονται σαν οργανωμένο σύνολο. Οι εργάτριες, ωστόσο, είναι σε θέση να αντιληφθούν την απουσία της βασίλισσας μέσα σε δέκα ώρες οπότε και παρατηρείται το «κλάμα» των μελισσών - έντονο βουητό στην κυψέλη από τις δονήσεις χιλιάδων μελισσών. Αμεσα ξεκινούν διαδικασίες για την εκτροφή καινούργιας βασίλισσας εφόσον υπάρχει γόνος. Αν δεν τα καταφέρουν, το μελίσσι είναι καταδικασμένο σε αφανισμό.
Της ΤΑΝΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΠΟΥΛΟΥ
Hμερομηνία : 08-10-07 Copyright: http://www.kathimerini.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου